28 mei
Geschiedenis van ledtechnologie en leddisplays
Ledlampen, leddisplays, ledschermen, ledtechnologie … je kunt er vandaag niet naast kijken. Maar waar komt dat drieletterwoord ‘led’ vandaan? Wie is er ooit met leds begonnen? En waarom?
Led = light-emitting diode
Het is gewoon een afkorting van ‘light-emitting diode’, in het Nederlands ‘lichtgevende diode’ ’licht-emitterende diode’, ‘lichtuitstralende diode’ of kortweg ‘lichtdiode’. Dat laatste wordt ook veel in het Duits gebruikt: ‘Leuchtdiode’. Franstaligen hebben het dan weer over ‘diode électroluminescente’.
Schrijf je ‘led’ of ‘LED’?
In het Groene Boekje, dat uitgegeven is door de Nederlandse Taalunie, staat ‘led’ – met kleine letters. In het Engels is het anders, want daar schrijf je ‘LED’. En ook de uitspraak is anders: niet ‘led’ zoals in het Nederlands, maar wel ‘el-ie-die’.
Wat is led eigenlijk?
Een led is …
- een elektronische halfgeleidercomponent,
- die opgebouwd is als een diode.
Wat is een diode?
Een elektronisch onderdeel dat
- de elektrische stroom zeer goed in één richting geleidt,
- maar praktisch niet in de andere.
En hoe werkt een led?
Een led straalt licht uit …
- als er stroom doorgaat,
- in de doorlaatrichting,
- zodat licht in diverse kleuren te zien is (ook infraroodstraling of ultraviolette straling is mogelijk).
Welk onderdeel precies is de ‘led’?
- Je hebt de eigenlijke diode, en die wordt vaak ‘led’ genoemd.
- Maar er is ook het geheel van de halfgeleider met reflector, contactpunten en behuizing/lens: dan hoor je vaak over ‘led’ of ‘ledje’ spreken.
- Soms is er een combinatie van verschillende leds in een grotere behuizing. Dan hebben we het over een ‘ledlamp’.
En in een ledscherm?
Een ledscherm werkt met pixels, net zoals het scherm waarop je deze blog nu leest, maar dan een pak groter. Elke pixel is 1 beeldpunt die eender welke kleur kan aannemen. Alle pixels samen vormen zo een willekeurig beeld.
Het verschil met je beeldscherm, is dat de pixels in onze ledschermen elk 3 ledjes bevatten. Een rode, een groene en een blauwe. Afhankelijk van hoe sterk elk van de 3 ledjes branden, kan één pixel immens veel kleuren vertonen, 16 581 375 om precies te zijn. Deze ledschermtechniek heet RGB, vernoemd naar de drie kleuren.
Tijdlijn van de ledgeschiedenis
1897
Natuurkundige en uitvinder Karl Ferdinand Braun bouwt de eerste kathodestraalbuis. Daarmee wordt het mogelijk de eerste televisies te bouwen.
1907
De Brit Henry Joseph Round ontdekt dat het contactpunt van een kristaldetector licht kan geven en dat verschillende materialen en spanningen verschillende kleuren kunnen leveren. Deze ontdekking staat nu bekend als ‘elektroluminescentie’.
1927
Oleg Losev beschrijft in een Russisch wetenschappelijk werk gedetailleerd voor de eerste keer ledtechnologie – of wat daar toen voor kon doorgaan. Hij blijft niet bij de pakken neerzitten en vraagt prompt een octrooi aan. Het leidt tot niets, de lichtopbrengst zit nog niet goed en bovendien sterft Losev tijdens het Beleg van Leningrad.
1935
Over naar Frankrijk. Daar ontdekt fysicus Georges Destriau lichtuitstraling in zinksulfide, wat hij ‘Losev-licht’ noemt. Destriau wordt aanzien als de échte uitvinder van de elektroluminescentie.
1961
Uitvinding van de eerste ledlamp. Robert Biard en Gary Pittman van het bedrijf Texas Instruments patenteren het eerste infrarood ledlicht.
1962
De Amerikaan Nick Holonyak ontwikkelt de eerste led die ook op de markt komt. De industrieel geproduceerde led is een feit.
1964
Nog een Amerikaan, James Fergaso, vindt lcd- en plasmaschermen uit. Daardoor wordt de weergave van kleuren en beelden een pak beter.
1971
Er worden nieuwe halfgeleidermaterialen ontwikkeld. Daardoor ontstaat de productie van leds in nieuwe kleuren: groen, oranje en geel. De leds beginnen beter te presteren en hun rendement neemt toe.
1993
Ook in Japan zitten ze niet stil. Daar slaagt Shuji Nakamura erin de eerste stralend blauwe led en een uiterst efficiënte led in het groene spectrumgebied te ontwikkelen. Ook een witte led staat op zijn palmares.
2006
Er komen leds met 100 lumen per watt op de markt. Alleen gasontladingslampen doen het beter.
2007
Leds vinden steeds meer toepassingen, onder meer omdat consumenten inzien dat ze veel kostenbesparender zijn dan traditionele verlichtingslampen. In de evenementen- en reclamebranche ontstaan bedrijfjes zoals Maxled die grote ledschermen of leddisplays maken. Er ontstaat een nieuwe tak in het communicatievak.
2010
In laboratoria worden leds ontwikkeld met een lichtrendement van wel 250 lumen per watt. Ook wordt er voor het eerst gesproken over oleds. Dat zijn organische licht emitterende diodes (in het Engels: Organic Light Emitting Diode). Het verschil? Een led is een felle puntbron en een oled is een grotevlakkenstraler.
Vandaag
door de evolutie van sociale media en allerlei apps is het mogelijk via ledschermen sneller en efficiënter te communiceren. Rss- en Twitter-feeds worden vlot geïntegreerd, waardoor leddisplays uitgroeien tot een interactieve communicatiedrager.
Ontdek hoe jij of jouw firma gebruik kunnen maken van deze veelzijdige uitvinding
